Statystyka Tygodni Kultury – kliknij tutaj

Aleksander Grzybek

          Za swoisty paradoks można uznać fakt, że w kraju dumnym ze swej tysiącletniej przynależności do chrześcijaństwa, którego niemal cała tradycja kulturalna ma chrześcijańskie korzenie, od 1981 roku organizowane są nieprzerwanie Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. Dlaczego zyskały takie uznanie społeczne i co powoduje, że wciąż są potrzebne wielu Polakom? Odpowiedź wydaje się prosta: Naród przestał się godzić /dotyczy to lat tzw. „realnego socjalizmu” /, z niszczeniem polskiej kultury, historii, nieustannym podcinaniem chrześcijańskich korzeni. Stąd też podstawowym celem Tygodni Kultury Chrześcijańskiej było skierowanie uwagi uczestników na wartości duchowe, rodzimą tradycję, historię i etykę. Były więc one od samego początku propozycją innego spojrzenia na kulturę. Kolejne edycje zainaugurowanego w 1981 r. wydarzenia zaczęła organizować Archikonfraternia Literacka pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, założona i działająca w Bydgoszczy przy parafii Św. Polskich Braci Męczenników. Tym samym Bydgoszcz znalazła się w gronie miast, które już wcześniej włączyły je do swojego kalendarza.  U nas kontynuowane są już nieprzerwanie od 38 lat. Chcemy zaprezentować Państwu krótki zarys historii Tygodni Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy, ich przesłania oraz istotniejsze, zdaniem organizatorów, wykłady i prelekcje. Pełny wgląd w zrealizowane działania daje statystyka tych spotkań w latach 1981 -2018 zamieszczona na stronie Archikonfraterni Literackiej w Bydgoszczy.

I Tydzień Kultury Chrześcijańskiej odbył się w maju 1981 r. pod patronatem ciężko już chorego Sługi Bożego ks. Stefana kardynała Wyszyńskiego. Tydzień ten został przygotowany przez Duszpasterstwo Akademickie przy kościele Klarysek z ks. Franciszkiem Welcem i Duszpasterstwo Akademickie przy kościele św. Wincentego a Paulo z ks. Antonim Strycharzem. Propozycje programowe były skromne. Ks. Witold Andrzejewski podjął temat „Chrystus i Jego Kościół w dziejach Narodu Polskiego”.

          II Tydzień Kultury Chrześcijańskiej, zaplanowany na grudzień 1982 r. nie odbył się, ze względu na ogłoszony w Polsce rok wcześniej stan wojenny. Zorganizowany w grudniu 1983 r., wspomagany był organizacyjnie przez inne duszpasterstwa. Choć głównym ośrodkiem stał się kościół Św. Polskich Braci Męczenników, to niektóre spotkania odbywały się także w kościołach u Ojców Jezuitów, św. Wincentego a Paulo, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i kościele Świętej Trójcy.  II TKCh był już o wiele bogatszy w propozycje programowe. Zgłosiło się też sporo osób, chcących włączyć się w organizację.  Na uwagę zasługuje fakt, że w realizację programu Tygodnia włączyła się wówczas – jako jedyna instytucja – Filharmonia Pomorska im. I. J. Paderewskiego. Ograniczenie wolności Narodu szczególnie dobitnie uświadomiło Polakom, że jedyną przestrzenią, gdzie mogą czuć się prawdziwie wolnymi, są świątynie. W kościołach można było poznawać prawdziwą historię Polski, odkrywać jej „białe plamy” i spotykać niezależnych twórców, działaczy, naukowców, aby wspólnie stawiać pytania o przyszłość Ojczyzny. W II Tygodniu podjęte zostały między innymi takie tematy jak: „O chrześcijańskiej nadziei” /o. Jan Góra/, „Kształtowanie się nowożytnej świadomości Polaków pod zaborami” /prof. dr hab. Sławomir Kalembka/, „Chrześcijaństwo jako cywilizacja miłości” /prof. dr hab. Janusz Ziółkowski/, „Karol Wojtyła i Jan Paweł II wobec literatury” /prof. dr hab. Jarosław Maciejewski/. Aby uświadomić „ludowej władzy”, że Polacy pamiętają o odebranym im Święcie Niepodległości, organizatorzy postanowili, że Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej odbywać się będą w czasie obejmującym datę 11 listopada. Ustalenie takiego terminu było okazją do nieoficjalnego w tym czasie obchodzenia Święta Niepodległości. Zawierało też w sobie elementy edukacji obywatelskiej i patriotycznej.

 

           Ten powiew ducha był tak wielki, że III Tydzień w listopadzie 1984 r. realizowany pod hasłem „Chrześcijanie żyją wiarą”. Zaangażował aż 19 parafii miasta, a uczestniczyło w nim ok. 15.000 osób. Swoim zasięgiem przekroczył granice Bydgoszczy i sięgnął do Solca Kujawskiego, Szubina, Żnina i Gąsawy. Jak wspominają uczestnicy III Tygodnia, jego wydarzenia były szczególnie żywo dyskutowane i potrzebne ludziom w tej smutnej rzeczywistości. Stąd organizatorzy uznali, że program kolejnych Tygodni trzeba zbudować w oparciu o aktualne – szczególnie ważne wydarzenia. Gośćmi Tygodnia m.in. byli: ks. bp Bogdan Wojtuś / „Odpowiedzialność chrześcijanina za kulturę” /, ks. prof. Marian Aleksandrowicz / „Kościół polski w dobie Mieszka I i Bolesława Chrobrego” /, dr Grzegorz Kaczmarek / „Twórcy i obrońcy polskości na Pomorzu” /, prof. dr hab. Sławomir Kalembka / „Świadomość narodowa i idee niepodległościowe Polaków po Powstaniu Styczniowym” /, prof. dr hab. Wojciech Łączkowski / „Państwo a obywatel w nauce Kościoła” /.

          Tuż po zniesieniu stanu wojennego i zabójstwie ks. Jerzego Popiełuszki /październik 1984/, ludziom najbardziej potrzebna była nadzieja. Stąd też program następnego IV Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej (1985 rok) zbudowano wokół hasła „Chrześcijanie żyją nadzieją”. I sytuacja i temat sprawiły, że w IV Tygodniu – uczestniczyła rekordowa liczba osób. 50 000! IV Tydzień odbywał się on w 29 parafiach. Rangę bydgoskich Tygodni podnosili wybitni artyści i prelegenci zapraszani z całej Polski, którzy chętnie przyjeżdżali do Bydgoszczy. Nie odmawiali swego zaangażowania również twórcy i naukowcy bydgoscy. Wykłady wygłosili m. in. Prof. dr hab. Adam Bezwiński (UMK Toruń) – „Myśli słowiańskie Jana Pawła II”, ks. prof. dr hab. Bogdan Bolz – „Zabytki języka staropolskiego w Gnieźnie”, prof. dr hab. Marian Marek Drozdowski (Instytut Historii PAN, Warszawa) – „Dzieje ojczyste w wypowiedziach Prymasa Tysiąclecia”. „Problemy demokracji w katolickiej myśli społecznej w Polsce XX wieku” podjęła natomiast Józefa Hennelowa – wybitna publicystka i dziennikarka. Gościliśmy też prof. dr hab. Brygidę Kürbis, która mówiła „O życiu religijnym u progu Polski Chrześcijańskiej i pojmowaniu Ojczyzny w średniowieczu”. Z kolei dr Łucja Szewczyk przybliżała słuchaczom „Bogurodzicę” – jako arcydzieło staropolskiej poezji religijnej. Podkreślmy, że obok różnych form kulturalnych bardzo ważnym elementem Tygodni stały się dyskusje na temat przyszłości Ojczyzny, pod nazwą – „Nocne Polaków rozmowy”. Cieszyły się one ogromnym zainteresowaniem nie tylko społeczeństwa Bydgoszczy, ale też służb bezpieczeństwa. Inwigilowały one wszystko, co działo się w związku z Tygodniami, szczególnie zainteresowane były „Nocnymi Polaków rozmowami”, zawsze odbywającymi się w kościele Świętych Polskich Braci Męczenników na Wyżynach. „Na Górce”, jak w żargonie służb bezpieczeństwa i wydziału wyznań nazywano ten kościół. Nową formą krzewienia kultury chrześcijańskiej są też podjęte w 1985 r. kiermasze książki katolickiej, które dla wielu były jedynym źródłem zdobycia literatury o treści religijnej, a nieraz też tzw. wydawnictw wychodzących poza cenzurą.

         

Następny V Tydzień Kultury Chrześcijańskiej w 1986 r. przypadał w czasie, kiedy Polacy goili rany „stanu wojennego”. Program zbudowany został wokół jakże aktualnego wtedy wezwania „Chrześcijanie żyją miłością”. Program był tak bogaty, że Bydgoszcz stała się wiodącym ośrodkiem w Polsce na mapie miast organizujących Tygodnie. O poziomie V Tygodnia świadczą chociażby nazwiska wybitnych prelegentów, wśród których byli m. in.: prof. dr hab. o.  Jacek Salij OP /„Dlaczego wierzę w Kościół”, „Co można zrobić, kiedy nic nie można zrobić”/, ks. prof. dr hab. Antoni Siemianowski /„Kościół a pluralizm kulturowy”/, red. Andrzej Wielowieyski (Warszawa) /”Plagi polskie”, ks. red. Antoni Poniński (Włocławek) /”Czy jesteśmy narodem chrześcijańskim”, redaktor Hennelowa Józefa /„Szanse naszej codzienności”/, prof. dr hab. (WSP) Elżbieta Laskowska /„Porozumiewanie się ludzi a budowanie pokoju”/,  prof. dr hab. Tadeusz Jasudowicz  (UMK) /„Od miłości Boga do miłości Ojczyzny”/. Gościliśmy także redaktora tygodnika „Niedziela” Juliana Brauna, który wygłosił prelekcję na temat „Człowiek i natura – solidarna wspólnota losów”. Wśród prelegentów znalazł się również dr Wojciech Chudy Wojciech (KUL) – /”Kłamstwo jako korupcja prawdy człowieka i rzeczywistości”/, dr Łukasz Czuma (KUL) /„Postawa chrześcijanina wobec kryzysu miłości społecznej”/, prof. dr hab. o. Celestyn Napiórkowski /„Prawda – Kościół – Miłość”/ oraz mec. Władysław Siła-Nowicki /„Proste drogi wolności”, „Zaangażowanie katolików w życiu społecznym – możliwości i zagrożenia”/. Uczestnicy Tygodnia obejrzeli też program artystyczny zatytułowany „Ziemia trudnej jedności” w wykonaniu Katarzyny Łaniewskiej, Krystyny Kwasowskiej i Dariusza Zawadzkiego. Z kolei aktorzy i muzycy bydgoscy przygotowali specjalny wieczór artystyczny zatytułowany „W mojej Ojczyźnie”.

                     Rok 1987 r. ogłoszony przez papieża Jana Pawła II „Rokiem Maryjnym” niejako wskazał organizatorom VI TKCh hasło: „Bogurodzica pośrodku Kościoła w Polsce”. Wokół tego hasła zbudowano program i podjęto takie tematy jak: „Refleksje w 60-tą rocznicę koronacji obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej”  /dr hab. Jan Malinowski Jan – WSP/.  „Magnificat narodu u stóp Jasnej Góry” – to temat wykładu paulina o. Rufina  Abramka. Z kolei prof. dr hab Ryszard Bender wygłosił prelekcję „Władze zaborcze wobec kultu maryjnego w Królestwie Polskim w XIX wieku”. „Zadania przed rodziną polską postawione przez Papieża Jana Pawła II podczas III Pielgrzymki”- to temat wykładu prof. dr hab. Marii Gałkowskiej. Słuchaczy bardzo zainteresował wykład  „Problem narodu w przepowiadaniu arcybiskupa Jana Pawła Woronicza” wygłoszony przez ks. dra hab. Mieczysława Brzozowskiego. O Tygodniach zaczęła pisać, choć jeszcze bardzo skromnie, lokalna prasa.          Nadchodzą lata 1988 i 89, lata przełomu. Przez Polskę idzie „nowe”, daje się czuć powiew wolności, zmienia się sytuacja polityczna. To rodzące się „nowe” wpływa na organizację Tygodni. Przestają być one owocem zakazanym, a udział w nich grzechem przeciw władzy. Zmieniająca się rzeczywistość nakłada jednak na organizatorów konieczność szukania tematyki, która zachęcałaby ludzi wierzących do działania w nowych realiach.

              VII TKCh (1988) odbył się X-lecie pontyfikatu Ojca św. Jana Pawła II, w 1000-lecie chrztu Rusi Kijowskiej. Prof. dr hab. Adam Bezwiński (UMK) podjął temat „Myśli słowiańskie Jana Pawła II” oraz „Od profanum do sacrum – czyli o chrzcie Rusi Kijowskiej”. Ks. Jan Kasprowicz  „Wybrane argenteria skarbca Katedry Gnieźnieńskiej związane z kultem św. Wojciecha” . Aktorzy Teatru Polskiego w Bydgoszczy przygotowali program  „Habemus Papam – X lat pontyfikatu Jana Pawła II” w  reż. Hieronima Konieczki.  

          VIII Tydzień (1989) przebiegał pod hasłem „Chrześcijanie swojej Ojczyźnie”. Znalazło ono odbicie w takich wykładach jak: Chrześcijanie na rzecz demokracji lokalnej” /prof. dr hab. Walerian Pańko/, „Dylematy polskiej gospodarki, rynek i jego konsekwencje społeczne” /Aleksander Paszyński/ oraz „Tajne procesy w PRL”, /prof. dr hab Alicja Grześkowiak/.

Licznie zgromadzeni uczestnicy wysłuchali też wykładów „Rozwój czy stagnacja – Bydgoszcz w okresie pierwszego 10-lecia Polski Odrodzonej”, /dr Ryszard Kabaciński (BTN) / oraz „Losy polskich jeńców wojennych w Związku Radzieckim podczas II wojny światowej” /prof. dr hab. Ryszard Kozłowski/.

Obok Filharmonii Pomorskiej od 1989 r. w organizację i realizację programu włączają się Teatr Polski, Biuro Wystaw Artystycznych, lokalna prasa, radio i telewizja. Zwiększa się też krąg zainteresowanych propozycjami programowymi o nowe środowiska. Cora zwiększy jest udział dzieci i młodzieży.

              Do roku 1990 wszystkie wydarzenia Tygodni odbywały się kościołach oraz salkach katechetycznych. Nowa sytuacja polityczna Polski pozwoliła organizatorom wprowadzić Tygodnie także na tereny do tej pory „zakazane”. Pewnym symbolem stała się sesja naukowa „Bydgoszcz na szlakach chrześcijańskiej Europy”, która odbyła się podczas IX Tygodnia w sali sesyjnej bydgoskiego Ratusza. Tematowi sesji podporządkowany został cały program odbywającego się w 1990 r. Tygodnia.  Zawierał on m.in. wykłady nt. „Dzieje Zakonu Ojców Jezuitów w Bydgoszczy”- dr Ryszard Kabaciński (BTN), „Najstarsze zbiory polskich kazań i literatury religijnej w bibliotece publicznej w Bydgoszczy” – Jolanta Ociepa, „Szli święci przez Bydgoszcz” – Stefan Pastuszewski czy „Stanisław Bartłomiej z Bydgoszczy, uczony Bernardyn”- Danuta Muzolf. Temat ten pozwolił ukazać rolę i miejsce naszego miasta wpisanego od przeszło 6 wieków w dziejach kultury europejskiej i jej chrześcijańskich korzeni. W ramach Nocnych Polaków Rozmów odbyła się debata na temat „Bydgoszcz przeszłości i przyszłości”.

              W 1991 roku przesłanie X Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej wskazywało na  potrzebę jedności, odwołując się do słów Chrystusa „…aby wszyscy stanowili jedno”. Wokół tego pragnienia Chrystusa zbudowano cały program. Kwestie jedności narodowej rozwijano w wielu wykładach i formach artystycznych, a szczególnie w czasie sesji naukowej, która tym razem odbyła się w gmachu Filharmonii Pomorskiej. W sesji „…aby wszyscy stanowili jedno” wykłady wygłosili  m.in.: bp Jan Nowak /„Egzegeza tekstu: „Aby wszyscy stanowili jedno…”/, prof. dr hab. Marian Marek Drozdowski (Instytut Historii PAN,) – „Ignacy Jan Paderewski, symbol jedności Polaków”, prof. dr hab. Teresa Bezwińska /„Od jedności komunistycznej do jedności…?”/. W ramach Nocnych Polaków Rozmów odbyły się: „Rozmowa i dialog jako droga budowania jedności” – prof. dr hab. Teresa Bezwińska;  „Rola Kościoła w procesie przemian społecznych i politycznych w Polsce okresu  powojennego” – ks. prof. dr hab. Antoni Lewek (ATK); „Rola Kościoła w życiu narodu i społeczeństwa w XIX wieku” – prof. dr hab. Jerzy Skowronek. Do grona organizatorów dołączyło w tym roku Wojsko Polskie, oddając do dyspozycji Klub Pomorskiego Okręgu Wojskowego. W nim odbywały się spotkania  z żołnierzami czynnej służby i starszą młodzieżą.

 

        XI Tydzień Kultury Chrześcijańskiej w 1992 r. jako motto przyjął słowa Pisma św. „…a prawda Was wyzwoli”. Budowanie jedności w prawdzie wymaga solidaryzmu społecznego. Na  sesji naukowej  „Człowiek wobec prawdy” prof. dr hab. bp Gądecki Stanisław podjął przemyślenia „Biblijne rozumienie prawdy”, zaś dr Wojciech Chudy (KUL) „Życie polityczne – prawda czy konsensus”. Małgorzata Derens-Sarnowska z kolei wygłosiła wykład „Prawda i piękno w sztuce współczesnej”. W ramach Nocnych Polaków Rozmów odbyła się dyskusja panelowa z udziałem dziennikarzy, na której rozważano  temat „Prawda szansą czy zagrożeniem dla dziennikarza”. Wprowadzenia do rozmowy dokonali: dr Karol Klauza,  /„Powołanie dziennikarza w służbie prawdzie”/, ks. dr Alfred Wierzbicki /„Mass media w służbie człowiekowi”/ i ks. dr Tadeusz Zasępa. W dyskusji panelowej pod nazwą „Prawda a chrześcijaństwo” udział wzięli m. in.  prof. dr hab. Stefan Sarnowski i dr Wojciech Chudy.

XII Tydzień Kultury (1993), przyjął wezwania „Jeden drugiego brzemiona noście”. W sesji naukowej uczestniczyli: prof. dr hab. abp Henryk Józef Muszyński /„Miłosierdzie Boże w rozumieniu biblijnym”/, ks. prof. dr hab. Józef Tischner /„Odzyskiwanie Ojczyzny”/oraz prof. dr hab. Henryk Gasiul /„Mechanizmy pozytywnych i negatywnych nastawień w stosunku do innych osób”/. Podczas seminarium „Bolesne problemy doby współczesnej – bezrobocie”  o zjawisku tym mówili: dyr. Rejonowego Urzędu Pracy w Bydgoszczy Barbara Grabowska, radny Rady Miejskiej w Bydgoszczy Edmund Andrzejczak, przedsiębiorca z Bydgoszczy Kornel Ceglarski, dyskusję prowadził  Stefan Pastuszewski.

Następny, XIII Tydzień Kultury Chrześcijańskiej w 1994 roku, był pewnym przełomem tematycznym i organizacyjnym. Inspiracją tematyczną było ogłoszenie przez ONZ roku 1994 Rokiem Rodziny. Wybrano zatem hasło „Rodzina Drogą Kościoła i Narodu”. Propozycje programowe skupiły się wokół problemów rodziny. Jako nową formę prezentacji zagadnień, obok tych już istniejących, wprowadzono formę dialogu społecznego, organizując „Bydgoskie Forum Rodziny”, w czasie którego przedstawiano problemy rodziny i jej zagrożenia w świecie. Szukano rozwiązania problemów, wobec których stanęła rodzina w demokratycznym państwie. Tematem wiodącym Tygodnia  były słowa „Służcie sobie prawdą w miłości” (Stefan kard. Wyszyński). Podjęte zostały tematy: „Czy państwo, prawo i społeczeństwo strzegą wartości rodziny” /prof. dr hab. Tadeusz Jasudowicz (UMK) , „Trudności w porozumiewaniu się w rodzinie z mojej praktyki poradnianej” /prof. dr hab. Teresa Kukułowicz (KUL) / oraz „Język a wspólnota bliskich sobie ludzi, co to znaczy być szczęśliwym, moje miejsce we wspólnocie” /prof. dr hab. Elżbieta Laskowska (UMK)  /.

Celem kolejnego, XIV Tygodnia (1995r.), była próba zdynamizowania społeczeństwa i pobudzenia go do działania. Stąd jego hasłem były słowa Jana Pawła II  „Nikomu nie godzi się trwać w bezczynności”. Organizatorzy chcieli pokazać bogaty dorobek kulturalny mieszkańców Bydgoszczy na przestrzeni wieków, a jednocześnie rozbudzić poczucie odpowiedzialności za swoją Ojczyznę i swoje miasto. W dyspucie tej nie pominięto problemów młodzieży, organizując dla niej oddzielne „Forum Młodzieży” . Uczestniczyli w nim:  prof. dr hab. o. Jacek Salij OP /”Co się dzieje z naszą cywilizacją”,
ks. bp Bogdan Wojtuś  /„O nową kulturę w życiu narodu w świetle encykliki Jana Pawła II „Evangelium vitae”/, prof. dr hab. Franciszek Adamski/ „Krytyczny moment w budzeniu polskich sumień”/.

 Podczas  Forum Laikatu Bydgoskiego z udziałem  bp Jana Nowaka w dyskusji panelowej podjęto problem „Obecności katolików w życiu publicznym”

            Rok 1996 to rok obchodów 650-lecia nadania praw miejskich Bydgoszczy. Zatem XV Tydzień pragnął ukazać rolę kościoła lokalnego w kształtowaniu oblicza miasta na przestrzeni wieków. Myśl przewodnia Tygodnia „Służcie sobie prawdą w miłości” była osnową wszystkich poruszanych w XV Tygodniu Kultury Chrześcijańskiej problemów. Temat ten podjęła w sposób szczególny sesja naukowa „Kościół katolicki w Bydgoszczy”. Prelegenci starali się ukazać znaczenie i historię Kościołów w Bydgoszczy na przestrzeni wieków, zarówno rzymsko-katolickiego, jak i kościołów odmiennych wyznań. Inne propozycje programowe ukazywały rolę Kościoła w budowaniu wartości i duchowości chrześcijańskiej. Celowi temu w szczególny sposób służyły Szkoła Modlitwy i Studium Formacji. W żadnym Tygodniu nie zabrakło miejsca dla innych Kościołów chrześcijańskich prowadzących duszpasterstwo w naszym mieście.

W kościołach siostrzanych odbywały się nabożeństwa, realizowane też były wybrane przez ich włodarzy propozycje programowe. W Filharmonii Pomorskiej zorganizowano seminarium uniwersyteckie „Uniwersytet dobrem wspólnym i ponadczasowym” z udziałem ludzi nauki z Polski. Wprowadzeniem do przemyśleń uniwersyteckich  były wykłady: „Ludzie uniwersytetu  w dzisiejszej Polsce”, /prof. dr hab. Zbigniew Drozdowicz – UAM/, „Uniwersytet czy szkoła wyższa”, /prof. dr hab. Jerzy Mikułowski – AE Kraków/, „Uniwersytet wspólnotą osób poszukujących prawdy i dobra”, /dr Artur Andrzejuk – ATK/, „Uniwersytet podstawą tożsamości i kultury regionu” /dr Anna Gasiul/. Seminarium  miało na  celu  rozbudzenie dyskusji i zdynamizowanie działań środowiska bydgoskiego na rzecz powołania Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

        XVI Tydzień Kultury Chrześcijańskiej w 1997 r. za myśl przewodnią przyjął nakaz Chrystusa „Idźcie i nauczajcie”. Inspiracją do takiej myśli były obchody 1000-lecia śmierci św. Wojciecha. Nakaz ten dosłownie odczytał św. Wojciech i realizował w swoim życiu, zakończonym męczeńską śmiercią. Aby lepiej w naszych czasach pomóc zrozumieć drogę życia św. Wojciecha, sesja naukowa tego Tygodnia podjęła temat: „Tradycja i nowe odczytanie – refleksje nad dziedzictwem św. Wojciecha”. Prelegentami byli m. in. o. Paweł Sczaniecki (OO. Benedyktyni  Tyniec), /„Totus Tuus w modlitwie Św. Wojciecha”/, prof. dr hab. Jerzy Wyrozumski – UJ, PAT /„Uniwersalizm średniowieczny i jednocząca się Europa”/.

            Spuścizna Wojciechowa jest tak wielka, że niektóre kwestie przeniesione zostały na następny XVII Tydzień Kultury Chrześcijańskiej. Z tego względu w 1998 roku ta kontynuacja przybrała hasło „Duch Święty zstąpi na was i będziecie Moimi świadkami”. Niemal wszystkie propozycje XVII Tygodnia ukazywały, jak zostać świadkiem w naszych dniach na wzór św. Wojciecha – 1000 lat po Jego męczeńskiej śmierci. Służyła też temu sesja naukowa , w czasie której pojawiły się takie tematy jak – „Religijne przesłania kultury” /dr Artur Andrzejuk Artur – ATK/, „Wartości w kulturze chrześcijańskiej”, /prof. dr hab. Jan Błoński UJ/, „Literatura współczesna wobec religii”, /ks. prof. dr hab. Marek Starowieyski – UW/. Forum Wychowawców „Sekty w poszukiwaniu wyznawców – czyli, jak chronić młodzież przed niszczącą ideologią sekt”, było z kolei spotkaniem  dyskusyjno-formacyjnym  z udziałem pedagogów szkolnych, przedstawicieli Kuratorium Oświaty i Wydziału Oświaty Urzędu Miasta. Należy odnotować fakt, że w czasie trwania Tygodnia aktorzy Teatru Polskiego w Bydgoszczy odczytali i przygotowali w bardzo interesujący sposób „Dziady” Adama Mickiewicza. Miejscem spektaklu był kościół św. Apostołów  Piotra i Pawła. Zaś inspiracją do tego wydarzenia artystycznego stała się 200 rocznica urodzin poety. Wystawienie „Dziadów” w scenerii kościoła było niewątpliwie ważnym wydarzeniem w dziejach teatru i życiu mieszkańców.

 

            XVIII Tydzień Kultury Chrześcijańskiej w roku 1999 był szczególnym dla Bydgoszczy. 7 czerwca tego roku miasto gościło Papieża Jana Pawła II. Spotkanie z Piotrem naszych czasów i Jego nauczanie wymagało przemyślenia i przeżycia jakby na nowo, w skupieniu, tego o czym mówił Papież. Jako myśl przewodnią przyjęto zdanie z listu do Galatów „Miłością ożywieni służcie sobie wzajemnie”. Sesja naukowa w sali sesyjnej Urzędu Miasta przyjęła jako wiodący temat „Miłość, prawda, dobro – w nauczaniu Jana Pawła II podczas VII podróży apostolskiej do Ojczyzny”. Wykłady wygłosili: bp prof. dr hab. Stanisław Gądecki /„Służba jako wyraz miłości”/, s. prof. dr hab. Zofia Zdybicka – KUL /„Chrześcijaństwo jako religia prawdy i miłości”/, ks. prał. Romuald Biniak /„Świadkowie miłości – nowi męczennicy polscy”/. Program Tygodnia nie ograniczał się tylko do teoretycznych rozważań nad tekstami papieskimi, ale przeniósł je w rzeczywistość współczesnego życia. Posłużyło temu „Forum Wychowawców, Rodziców i Młodzieży”, które starało się podjąć wskazania Papieża i ukazać, jak można je realizować w życiu. Wyjątkowym wydarzeniem pośród dotychczasowych Tygodni Kultury było nabożeństwo ekumeniczne, w którym udział, obok duchownych różnych Kościołów chrześcijańskich, wzięli: Arcybiskup Metropolita Gnieźnieński Henryk Józef Muszyński i Przewodniczący Polskiej Rady Ekumenicznej Biskup Jan Szarek z Kościoła Augsbursko-Ewangelickiego.

            XIX Tydzień w Roku Jubileuszowym 2000 odwoływał się do tej rzeczywistości naszych czasów, która swoje korzenie czerpie z początków chrześcijaństwa. Miało to przypominać podstawową prawdę: Polacy od tysiąca lat należą do wspólnoty narodów Europy! Wyrażono to w myśli wypowiedzianej przez Jana Pawła II w 1979 r. „Abyście nie podcinali korzeni, z których wyrastacie”. Słowa te przyjęto jako hasło XIX TKCh. Rozwinięciem motta była sesja naukowa „Europa, kultura chrześcijańska i człowiek na przełomie wieków”. I znów pojawili się wybitni prelegenci: o. prof. dr hab. Mieczysław Albert Maria Krąpiec /„Korzenie chrześcijańskiej Europy”/,
 s. prof. dr hab. Zofia Zdybicka /„Rola religii w kulturze współczesnej”/, red. Stefan Wilkanowicz /„Chrześcijaństwo u progu III Tysiąclecia”/, o. prof. dr hab. Jacek Salij /„Spór o wizję człowieka”/, prof. dr hab. Marian Grabowski /„Dzieje człowieka – misterium prawdy”/, prof. dr hab. Jerzy Perzanowski /„Ratio, fides et vis”/  i ks. abp prof. dr hab. Henryk Muszyński /„Pojednanie – dar i zadanie”/. Ważnym tematem tego Tygodnia był problem bezrobocia. Stąd zorganizowane w sali sesyjnej Urzędu Wojewódzkiego seminarium zatytułowano „Ubóstwo, bezrobocie i bezdomność jako problem polityki społecznej”. Kontynuacją rozpoczętej tam dyskusji był Kongres Dzieł Miłosierdzia pod nazwą „Ubogich zawsze mieć będziecie”. Chodziło o wskazanie  na możliwości działania w warunkach, kiedy niektórym z nas wydaje się, że już nic nie można zrobić. W 100-lecie ruchu muzycznego na ziemiach bydgoskich w Filharmonii Pomorskiej z udziałem 7 chórów odbył się koncert galowy w ramach Festiwalu Musica Pomeraniae.

Kolejny, XX Tydzień Kultury Chrześcijańskiej (2001), jest już Tygodniem realizowanym w nowym tysiącleciu chrześcijaństwa i jakby na innym etapie dziejów naszego narodu. Jubileusz zachęcał, aby w swoich treściach iść dalej i zwracać uwagę na problemy, które niosą nowe czasy. Pojawiła się wtedy myśl, aby każdego roku w czasie uroczystej inauguracji Tygodnia wręczać osobom wyróżniającym się, przedstawicielom szeroko rozumianej kultury statuetkę – medal „Za twórczy wkład w kulturę chrześcijańską”. Rok 2001 został ogłoszony w Polsce „Rokiem Stefana kardynała Wyszyńskiego”, stąd hasło XX Tygodnia zaczerpnięte zostało z nauczania Prymasa Tysiąclecia: „Nie ma prawdy bez odwagi wyznawania jej przed ludźmi”. Zastanowieniem się nad przesłaniem Sługi Bożego Stefana była bogata w  treści sesja naukowa zatytułowana „Człowiek i naród w nauczaniu Stefana kardynała Wyszyńskiego”. Pojawiły się na niej takie tematy jak: „Stosunek władz PRL do społecznej działalności Prymasa Polski ks. Stefana kard. Wyszyńskiego” /Piotr Hoffmann/, ”Kościół narodu w nauczaniu Stefana kard. Wyszyńskiego”/ks. prof. dr hab. Jerzy Lewandowski/, „Działalność społeczna ks. Stefana Wyszyńskiego”, /ks. prof. dr hab. Andrzej Zwoliński/, „Prymas Stefan kard. Wyszyński w obronie dziedzictwa narodowego” /prof. dr hab. Marian Marek Drozdowski – Instytut Historii PAN/.

 

 

W Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bydgoszczy przygotowano program „Wspomnienia i świadectwa – spotkanie z Prymasem Tysiąclecia” z udziałem Jerzego Zelnika, ks. prałata Bronisława Piaseckiego (kapelana prymasa), Mariana Romaniuka (dziennikarza) i ks. Stanisława Skorodeckiego (współwięźnia Prymasa). W Tygodniu podczas Forum Pedagogów i Wychowawców, Aleksandra Poeplau w I części podjęła rozmowę z uczestnikami nt. „Odpowiedzialności za dzieło, intuicji i dalekowzroczności męża stanu w posłudze Prymasa Tysiąclecia”. W części II – spotkania z ks. abp Henrykiem Józefem Muszyńskim i prof. dr. hab. Jackiem Salijem motywem przewodnim były przemyślenia nt. „Jakiego człowieka chcemy wychować”.

            W 2002 roku XXI Tydzień Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy za myśl przewodnią przyjął słowa z Psalmu 27 „Szukam o Panie Twojego oblicza”. Słowa te były inspiracją dla refleksji religijnych, kulturalnych, patriotycznych i społecznych. Seminarium „W trosce o nową kulturę życia i pracy” było okazją do rozwijania wielu tez z nauczania społecznego Jana Pawła II. Owocem tego seminarium stała się inicjatywa utworzenia poradnictwa pracy dla bezrobotnych pod nazwą „Wspólna Sprawa”. Podczas sesji naukowej oraz w dyskusji panelowej na temat „Młodzież wobec dramatu własnej tożsamości” została podjęta próba zdiagnozowania przyczyn tego dramatu oraz poszukiwania propozycji rozwiązań istniejącego kryzysu. Wykłady wygłosili: abp prof. dr hab. Henryk Józef Muszyński /„Tożsamość młodych Polaków w obliczu ducha Europy”/, prof. dr hab. Teresa Hejnicka-Bezwińska /„Problemy z tożsamością człowieka we współczesnym świecie”/, prof. dr hab. Aleksander Nalaskowski – UMK /„Nauczyciel wobec kryzysu tożsamościowego młodzieży”/, ks. prof. dr hab. Jerzy Bagrowicz – UMK /„Religijność w kształtowaniu tożsamości młodzieży”/.

XXII Tydzień  w Bydgoszczy (2003r.)  odbył się w roku wielkich jubileuszy, m.in. 25. rocznicy pontyfikatu Jana Pawła II i millenium męczeństwa św. Polskich Braci Męczenników. Rok 2003 przyniósł również ważne dla naszego miasta jubileusze: 100-lecia założenia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy, 50-lecie Filharmonii Pomorskiej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy. Te wszystkie ważne wydarzenia Rada Programowa XXII Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej zamknęła w przesłaniu z Dziejów Apostolskich „Nie możemy nie mówić”. Wezwanie do odważnego mówienia przejawiało się w różnych propozycjach programowych, a sesja naukowa pod nazwą „W poszukiwaniu zagubionego sacrum” nawiązała do problemu zatracania sacrum w naszym życiu, co tak dobitnie w ostatnich latach swego nauczania akcentował Papież Jan Paweł II. Wśród podjętych tematów znalazły się:  „Rozmyślania o Sacrum w Tryptyku rzymskim Jana Pawła II” /dr Dariusz Tomasz Lebioda/, „Bydgoskie poszukiwania sacrum„ /prof. dr hab. Adam Bezwiński/, „W poszukiwaniu zagubionego sacrum” /dr Włodzimierz Dłubacz KUL/.  Podczas Nocnych Polaków Rozmowach Marek Jurek – poseł RP podjął zagadnienie „Czy media publiczne są publiczne?”. W Sanktuarium Nowych Męczenników, w scenerii wystawy malarskiej „Hommage Edith Stein”, odbył się dialog i spotkanie modlitewne. Tematem była duchowość i przesłanie św. Benedykty od Krzyża – Edyty Stein: Żydówki, filozofa, konwertyty, męczennicy Oświęcimia, świętej – ogłoszonej przez Jana Pawła II współpatronem Europy – służyło zbliżeniu dwóch wielkich narodów – polskiego i niemieckiego.

        Następny XXIII Tydzień, (2004 rok) przyniósł kolejne rocznice, które zainspirowały Radę Programową. Dwudziestą rocznicę męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki i 65. rocznicę rozstrzeliwań mieszkańców Bydgoszczy na Starym Rynku przez hitlerowców w 1939 r. Rocznice te stały się wskazaniem do układu programu XXIII Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej, którego motto „Służyć Ewangelii nadziei” zaczerpnięto z adhortacji Jana Pawła II „Ecclesia in Europa”. Ukazanie nadziei chrześcijańskiej w naszych czasach szczególnie mocno zaakcentowano w wykładach podczas Seminarium „Godność człowieka fundamentem nadziei Europy”. Do tego tematu nawiązywało też forum ruchów i stowarzyszeń z hasłem „Znaki nadziei dla świata i Kościoła”. Prelekcję zatytułowaną  „Święci – czyli Europę tworzyć inaczej” wygłosił ks. prof. dr hab. Witold Broniewski /Stuttgart/. Nastąpiło też uroczyste poświęcenie szopki bożonarodzeniowej, wykonanej przez uczniów Państwowego Liceum Plastycznego w Bydgoszczy przeznaczonej dla Parlamentu Europejskiego. Były to bardzo istotne akcenty tego Tygodnia.

            Papieska Adhoratcja „Ecclesia in Europa” uznana została za tak ważny dokument, że ponownie sięgnięto do niej ustalając motto następnego, XXIV Tygodnia (2005 rok). Wybrane zostały słowa: „Dawać świadectwo w jedności i w dialogu”. Podczas tego Tygodnia  podjęto  temat chrześcijańskiej tożsamości Europy. Jan Paweł II w Adhortacji Apostolskiej ECCLESIA IN EUROPA mówi wprost o „…utracie pamięci dziedzictwa chrześcijańskiego, któremu towarzyszy swego rodzaju praktyczny agnostycyzm i obojętność religijna, wywołująca u wielu Europejczyków wrażenie, że żyją bez duchowego zaplecza, niczym spadkobiercy, którzy roztrwonili dziedzictwo pozostawione im przez historię. Współczesny świat potrzebuje świadków tej miłości”. Podczas seminarium zatytułowanego  „Myśląc Ojczyzna” zostały podjęte tematy jak: „Miłość ojczyzny w czasach indywidualistycznego kryzysu” /o. prof. dr hab. Jacek Salij/, „Wychowanie do patriotyzmu” /prof. dr hab. Maria Braun-Gałkowska/ oraz „Zagrożenia tożsamości rodziny i narodu” /dr Stanisław Kluza/.  Dawanie świadectwa realizowano w różnych środowiskach, poczynając od aresztu śledczego i schroniska dla bezdomnych, aż do sal Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego i świątyń różnych wspólnot chrześcijańskich naszego miasta. Niewątpliwym znakiem jedności chrześcijan była modlitwa wspólnot chrześcijańskich przy jednym ołtarzu, czy choćby wykład duchownego prawosławnego w świątyni katolickiej na temat „pisania” ikon. W programie Tygodnia znalazł się koncert uniwersytecki „W darze Uniwersytetowi” w wykonaniu Zespołu Muzyki Dawnej „Collegium Vocale” oraz wykład „Uniwersytet. Ciągłość i zmiana”, prof. dra hab.  Włodzimierza Wincławskiego /UMK/. Były to kolejne etapy w staraniach bydgoszczan dla powołania uniwersytetu w Bydgoszczy.

            XXV – Jubileuszowy Tydzień Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy (2006 rok) był ogromną satysfakcją organizatorów, którzy przez wszystkie lata zabiegali o to, aby to wydarzenie, tak mocno wpisane w kalendarz kulturalny miasta, zawsze inspirowało mieszkańców Bydgoszczy do refleksji nad tym, co piękne i wartościowe. Jednocześnie zaś budziło chęć wspólnego budowania dobra w każdym czasie i w każdym człowieku. Jako motto wiodące dla obchodów TKCh organizatorzy przyjęli słowa Jana Pawła II „Kultura jest wyrazem człowieka” wypowiedziane na Wzgórzu Lecha w Gnieźnie w 1979 roku. Temu przesłaniu poświęcona była tematyka sesji naukowej „Co Europa zawdzięcza kulturze chrześcijańskiej”. Egzemplifikacji służyły wygłoszone wykłady: „Chrześcijańskie korzenie Europy” /ks. bp. Jan Tyrawa/, „Personalizm – darem chrześcijaństwa dla Europy” /prof. dr hab. Piotr Jaroszyński – KUL/, „Dziedzictwo chrześcijańskiego średniowiecza”, /prof. dr hab. Stanisław Bylina – IH PAN/, „Wobec dziedzictwa chrześcijańskiego wschodu”, /prof. dr hab. Adam Bezwiński – UKW/, „Religia w Europie jako wartość chroniona w świetle orzecznictwa strasburskiego”, /prof dr hab. Tadeusz Jasudowicz – UMK/,  „Bydgoszcz miastem spotkania i dialogu” /prof. dr hab. Janusz Kutta – UKW/. Na uwagę zasługują kontynuowane od 1984 roku Szkoły Modlitwy w kaplicy ss. Klarysek oraz inicjatywa Bractwa Więziennego spotkań z osobami przebywającymi w zakładach karnych, schroniskach dla bezdomnych i domach dziecka. Wszystkie te osoby potrzebują przyjaźni i miłości. Przedstawieniem „Czarodziejski flet” W.A. Mozarta – uczczono  Jubileusz 50-lecia Opery Nova w Bydgoszczy.

            Obchodzony w 2007 roku już XXVI Tydzień, jako motto wiodące przyjął słowa z listu św. Pawła do Koryntian „…przypatrzcie się  powołaniu waszemu”. To zadanie, jakie Kościół w Polsce stawiał katolikom w 2007 roku. Ważnymi wydarzeniami Tygodnia były: Seminarium dla młodzieży szkół średnich „Przypatrzmy się ich powołaniu – z życia błogosławionych kapłanów, ze szczególnym uwzględnieniem ich okresu bydgoskiego”.  Rozmowy o powołaniu: „Moje życie, moja droga, mój sens” – debaty w środowiskach służby zdrowia, pracowników nauki, nauczycieli i wychowawców, niepełnosprawnych oraz dziennikarzy zostały przyjęte przez ich uczestników jako ważne wydarzenie. W Studium Telewizyjnym odbyła się debata publiczna nt. „Rozmowy o powołaniu: moje życie, moja droga, mój sens” z udziałem przedstawicieli środowisk bydgoskich. Debata panelowa „Powołanie – jako wyzwanie i jako spełnienie” przyniosła wykłady  prof. dr hab. Elżbiety Laskowskiej – UKW, prof. dra hab. Witolda Broniewskiego – filozofa, Stuttgart (RFN), – prof. dr hab. Teresy Hejnickiej-Bezwińskiej – UKW, ks. prof. dra hab. Jerzego Gocko – KUL, o. prof. dra hab. Jarosława Kupczaka – PAT w Krakowie. Była ona w dużej mierze dopełnieniem  przemyśleń na temat powołania.

            W roku 2007 swój Jubileusz 500 – lecia obchodziła Archikonfraternia Literacka, która „… na przestrzeni dziejów Kościoła Katolickiego w Polsce zawsze była wierna Kościołowi” (kard. Józef Glemp, 15 grudnia 1985), a jej  Dom w Bydgoszczy od 25 lat jest głównym organizatorem Tygodni Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy. Jubileusz ten stanowił szczególną okazję do przedstawienia dorobku Bractwa służącego Ojczyźnie ze szczególnym uwzględnieniem najnowszej historii.

            XXVII Tydzień Kultury Chrześcijańskiej (2008 rok) jest czasem refleksji nad istotą kultury inspirowanej Dobrą Nowiną. Jezus z Nazaretu przychodzi do człowieka jako Ten, który jest Drogą, Prawdą i Życiem. Hasło XXVII TKCH „Bądźcie sobie wzajemnie poddani”(Ef 5, 21) – poddani w miłości, ukazał potrzebę wzajemnej akceptacji. Bycie poddanym nie musi oznaczać utraty wolności osobistej. Być poddanym drugiemu w miłości, to znaczy wziąć odpowiedzialność za własny egoizm, który jakże często bywa przeszkodą na drodze do pełni człowieczeństwa. Trzeba nam, katolikom, wyruszyć w tę drogę, aby poznać prawdę, która ocala życie. Nie można lekceważyć zagrożeń płynących z uproszczeń, tak często dających się poznać w przestrzeni kultury. Na seminariach: w Kujawsko-Pomorskiej  Szkole  Wyższej, podjęto problematykę  „Tożsamości rodziny chrześcijańskiej – zagrożenia i wartości”. W Wyższej  Szkole  Gospodarki – „Świętość rodziny i jej zagrożenia”, a w Wyższym  Seminarium Duchownym  Diecezji Bydgoskiej „W trosce o rodzinę – kultura i duchowość rodziny”. W bydgoskim Ratuszu na Seminarium „W trosce o rodzinę – rodzina jako dobro wspólne” wykłady wygłosili zaproszeni goście: Marek Jurek – były Marszałek Sejmu RP /„Rodzina – źródłem i ostoją życia człowieka”/, Maria Smereczyńska – pełnomocnik ds. rodziny w rządzie J. Buzka /„Działania państwa na rzecz rodziny, oczekiwania i zawiedzione nadzieje”/ oraz dr Tadeusz Wrona  – prezydent miasta Częstochowy /„Samorząd wobec rodziny”/.  Ważnym akcentem  tego Tygodnia Kultury była debata publiczna nt. „Czy rodzina jest zagrożona”. W  Studiu  Telewizyjnym  TVP3  w Bydgoszczy udział wzięli  paneliści: Maria  Smereczyńska, poseł Marek Jurek i ks. dr Aleksander Posacki. Na uwagę zasługują również wykłady wygłoszone poza w/w seminariami: „Rodzina kresowa w wirach historii” (o sposobach budowania tożsamości rodziny w warunkach dezintegracji struktur społecznych) /dr hab. Zofia Sawaniewska-Mochowa prof. nadzw. UKW/ oraz „Rodzina chrześcijańska dzisiaj w nauczaniu św. Pawła Apostoła” /ks. prof. dr hab. Mirosław Michalski ChAT w Warszawie/. Ważnymi akcentami XXVII  Tygodnia Kultury było  uczczenie relikwii św. Joanny Beretty Molli (patronki rodzin) – podczas uroczystej inauguracji Tygodnia oraz Festyn Rodzinny na Starym Rynku Bydgoszczy.

 

            XXVIII Tydzień Kultury Chrześcijańskiej (2009 rok) odbył się w 10 rocznicę pielgrzymki Jana Pawła II do Bydgoszczy. Jako motto Tygodnia  przyjęto słowa wypowiedziane przez Papieża w Bydgoszczy „Dali świadectwo wierności Chrystusowi…”. Podczas  seminarium „Męczennicy za wiarę we współczesnym świecie” ks. prof. dr Ludwik Gładyszewski, postulator procesu beatyfikacyjnego 108 Męczenników Polskich w wykładzie pt. „Proces beatyfikacyjny 108 Męczenników czasu wojny w aspekcie wykazywania chrześcijańskiego charakteru męczeństwa Błogosławionych” omówił przebieg procesu beatyfikacyjnego. Dr Tomasz Korczyński przedstawił współczesne prześladowania chrześcijan. Ks. prof. dr hab. Kazimierz Śmigiel omówił martyrologię duchowieństwa bydgoskiego w latach 1939-1956. Podczas  dyskusji panelowej „Prześladowania chrześcijan we współczesnym świecie” wprowadzenia dokonali: dr Tadeusz Detyna z Uniwersytetu Opolskiego /„Jak Czerwoni Khmerzy niszczyli Kościół katolicki w Kambodży”/, misjonarz o. Mieczysław Sołowiej SJ /„Świadectwo kapłanów niezłomnych”/, ks. dr Witold Dorsz, UMK w Toruniu /„Chrystofobia. Czy chrześcijanie są dziś prześladowani w Europie?”, ks. prof. dr hab. Artur J. Katolo, Pontificia Facoltà Teologica dell’Italia Meridionale – IUSR w Rende (CS) /„La guerra civile we Włoszech. Prześladowania ze strony partyzantki komunistycznej”. Debata miała  pomóc uczestnikom  przeżyć ponownie przesłanie, które Jan Paweł II Wielki zostawił Kościołowi oraz mieszkańcom grodu nad Brdą dziesięć lat temu.

            Myślą przewodnią XXIX Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy (2010 rok) są słowa z Adhortacji Apostolskiej ECCLESIA IN EUROPA Jana Pawła II „Powrócić do Chrystusa, źródła wszelkiej nadziei”. Skierowanie uwagi na zagrożenie marginalizowania tradycji chrześcijańskiej w życiu narodów Europy jest wyrazem reakcji w celu ocalenia tych wartości, bez których niemożliwe jest nasze istnienie. Na seminarium „Prawda o tożsamości chrześcijańskiej Europy” snuto refleksje „Co kultura europejska zawdzięcza chrześcijaństwu?” /bp Jan Tyrawa/, „Czy tradycja kultury chrześcijańskiej powstrzyma barbaryzację współczesności?” /dr Marek Chamot/, „O tożsamości chrześcijańskiej Europy” /ks. prof. dr hab. Witold Broniewski – Stuttgart/. Rodzinie poświęcono dwa seminaria: „W trosce o rodzinę” w bydgoskim Ratuszu i „Rodzina jako źródło nadziei i przestrzeń jej doświadczania /w Collegium Copernicanum UKW/.

            Jubileuszowy XXX Tydzień w 2011 roku jako przesłanie przyjął słowa  „Żyć wiarą pierwszych chrześcijan”. W Wyższym Seminarium Duchownym podczas  debaty podjęto temat „Prawda jako zasada przewodnia wolności” – z udziałem o. prof. dra hab. Jacka Salija, dr Barbary Fedyszak -Radziejowskiej (PAN) i dra Marka Chamota. Nocne Polaków Rozmowy toczyły się z udziałem o. Jacka Salija, ks. prof. Tadeusza Rozmusa (Istituto Salesiano „Don Bosco” – Perugia), ks. biskupa Józefa Zawitkowskiego i Barbary Fedyszak-Radziejowskiej. Podobnie jak w latach ubiegłych, były przysłowiowymi perełkami obchodów. Dużo uwagi poświęcono rodzinie – w auli WSD zorganizowano konferencję dla rodziców na temat „Więzi rodzinne jako czynnik chroniący przed uzależnieniem – wychowanie dzieci oraz młodzieży w oparciu o zasady Pisma Świętego”. W Pałacu Młodzieży odbył się interdyscyplinarny turniej wiedzy dla licealistów z Bydgoszczy  – „Żyć wiarą pierwszych chrześcijan”. Natomiast w Akademickiej  Przestrzeni Kulturalnej WSG na spotkaniu z młodzieżą dr Barbara Fedyszak-Radziejowska – podjęła temat „Dlaczego młodym Polakom potrzebne są „stare” wartości”.

Z uwagi na jubileuszowy Tydzień Kultury, Archikonfraternia Literacka Dom w Bydgoszczy wydała wydawnictwo okolicznościowe „XXX Tygodni Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy – Jedynemu Bogu i Bydgoszczy” obrazujące idee, klimat i dorobek minionych Tygodni.

       

W 2012 roku, podczas obchodów XXXI Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej objęto refleksją problemy wynikające z  wpływu przemian obyczajowych, kulturowych, gospodarczych i politycznych na życie ludzi wierzących w Chrystusa. Żyjemy w epoce głębokiej sekularyzacji, która przeniknęła wszystkie warstwy społeczne, stając się już nie tylko zagrożeniem z zewnątrz, lecz areną codziennej konfrontacji. Benedykt XVI  w orędziu na Światowy Dzień Misyjny w 2012 roku zachęcił do entuzjazmu w przekazywaniu wiary oraz „Dawania świadectwa i głoszenia imienia  Chrystusa”. To zaproszenie  papieża przyjęto jako motto XXXI Tygodnia Kultury. Na seminarium naukowym „Duszpasterskie dylematy Kościoła” podjęto tematy: „Nieodkryta skarbnica Soboru Watykańskiego II” /ks. dr Robert Skrzypczak/; „Religia w środkach społecznego przekazu” /red. Tomasz Terlikowski/; „Duszpasterskie dylematy Kościoła” /ks. Grzegorz Giemza – dyrektor Centrum Misji i Ewangelizacji Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce/. W Domu Polskim na spotkaniu  „Nauczanie wiary w świecie postsekularnym” wprowadzenia do zamyśleń i refleksji dokonali: prof. dr hab. Ryszard Mordarski (UKW) /, Czym „nowy” ateizm różni się od starego?/, red. Marcin Dybowski /„Tradycja i nowoczesność”/ oraz  red. Grzegorz Górny – współautor książki „Świadkowie Tajemnicy” /„Spotkanie wiary z nauką”/.

Piękną oprawę artystyczną miało Święto Niepodległości w Pałacu Lubostroń. Licznie zgromadzeni słuchacze  wysłuchali specjalnego programu poetyckiego „Co jest Ojczyzną” w wykonaniu znanego aktora Jerzego Zelnika” oraz koncertu fortepianowego Marka Wroniszewskiego z Akademii Muzycznej w Bydgoszczy.

            XXXII Tydzień Kultury Chrześcijańskiej (2013 rok) jako motto przyjął słowa  św. Jana Pawła  II z encykliki Veritatis Splendor „Prawda kształtuje wolność człowieka”. Przesłanie Tygodnia podjęto na seminarium „Czy prawda może być podstawą dialogu międzyludzkiego?”. Pomocą do przemyśleń dla uczestników były wygłoszone wykłady: „Przypomnieć prawdę o człowieku”, /ks. prof. dr hab. Tadeusz Guz – KUL/; „Trudna prawda jako fundament przebaczenia i pojednania”, /ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski/; „Prawda w polityce i życiu społecznym”, /prof. dr hab. Ryszard Mordarski – UKW/, „Cena prawdy, cena wolności. Pułapka półprawd i fałszywej wolności” /red. Ewa Starosta/. Doktor Tomasz M. Korczyński (UKSW) na spotkaniach z młodzieżą mówił o cierpieniach męczenników XXI wieku. „Chrześcijanie w ogniu próby wiary – w Iraku”, „Chrześcijanie w wielkich opresjach – Nigeria”, „Gdzie za wiarę płaci się najwięcej – Korea Płn.”, „Kościół katakumbowy działający w podziemiu i dochowujący wierności papieżowi – Chiny”, „Prześladowania chrześcijan na świecie – Co możemy zrobić?”. W Bazylice Św. Wincentego a Paulo odbył się I Kujawsko- Pomorski Kongres Katolików „Stop ateizacji”.

              XXXIII Tydzień Kultury Chrześcijańskiej (2014 rok) jako motto wiodące przyjął słowa Papieża Franciszka z Adhortacji Apostolskiej „Ewangelii Gaudium” (n. 190): „Potrzebujemy wzrastania w solidarności”. Papież Franciszek za Janem Pawłem II nawołuje w Adhortacji do wzrastania w solidarności, aby «pozwoliła ona wszystkim narodom stać się twórcami własnego losu», podobnie jak «każdy człowiek jest powołany do rozwijania samego siebie». Temat solidarności międzyludzkiej podjęto podczas konferencji naukowych oraz ważnej  debaty „Stop dla ekonomii wykluczenia”, której organizatorem było Bractwo Więzienne” Oddział Kujawsko-Pomorski. W debacie uczestniczyli ludzie nauki. O. dr Jan Pol  z UKSW, który mówił o mechanizmach wykluczenia społecznego, patologiach polityki społecznej oraz instytucje i stowarzyszenia pracujące na co dzień z bezdomnymi i osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym. Podczas konferencji naukowej „Solidarność międzyludzka drogą do pokoju” słuchano rozważań wybitnych prelegentów, którymi byli: prof. dr hab. Marian Marek Drozdowski (IH PAN) /„Solidarność w nauce społecznej Kościoła”/, ks. prof. dr hab. Tadeusz Guz (KUL) /„Solidarność – bycie darem dla drugiego człowieka”/ i prof. dr hab. Jacek Bartyzel (UMK) – /„Patriotyzm i solidarność w kulturze politycznej”/. 19 października 2014 roku w 30. rocznicę męczeńskiej śmierci bł. księdza Jerzego Popiełuszki, w Sanktuarium Nowych Męczenników, Halina Łabonarska przypomniała przesłanie Księdza Jerzego dla Polaków i Solidarności, a prof. Wojciech Polak przedstawił fakty z porwania i zabójstwa ks. Jerzego.

                       

  XXXIV Tydzień Kultury Chrześcijańskiej (2015 rok) – jako motto wiodące przyjął słowa św. Jana Pawła II z Adhortacji Familiaris Consortio: „Rodzina pierwszą szkołą cnót społecznych”. Papież przedstawia w niej diagnozę sytuacji współczesnej rodziny. Przesłanie Jana Pawła II nt. rodziny uświadamia, że małżeństwo i rodzina stanowią jedno z najcenniejszych dóbr ludzkości. Miało ono szczególną wymowę, zwłaszcza w roku 2015 ogłoszonym przez Sejm RP Rokiem Św. Jana Pawła II. Problematykę rodziny, która jest przyszłością i nadzieją świata,  podjęto już po raz trzeci podczas Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. Tym razem uwidoczniła się ona podczas spotkania rodzin – „Rodzina jako środowisko życia i rozwoju człowieka” /panel rodzinny w ramach Międzynarodowej Konferencji „Jeden świat – wiele kultur”/. Wprowadzenia do dyskusji i przemyśleń podjęli się: Urszula Chmura – teolog , spec. d/s żywienia i  Roman Girus – socjolog rodziny /„Wpływ racjonalnego żywienia i zdrowego stylu życia na zdrowie fizyczne, psychiczne i duchowe rodziny”/, Ks. prof. dr hab. Tadeusz Guz (KUL) /„Rodzina wobec zagrożeń współczesności”/, dr hab. Alicja Kalus (UO) i dr Andrzej Mazan (UKSW) /„Rodzina – szkołą solidarności, miłości i cnót społecznych”/. W bydgoskim Ratuszu podczas seminarium z kolei podjęto tematy takie jak: Rodzina i naród jako „rzeczywistość nie do zastąpienia” /ks. prof. dr hab. Adam Skreczko – UKSW/, „Rodzina jako wspólnota miłości i wiary”, /dr hab. Elżbieta Osewska – prof. UKSW/, „Zjawisko sieroctwa społecznego dzieci cieniem wychowania we współczesnej rodzinie” /dr Agnieszka  Regulska – UKSW/. Zaakcentowano też obchodzone w 2015 roku ważne rocznice związane z wybitnymi Polakami: 600 rocznicę urodzin Jana Długosza – najsłynniejszego polskiego historyka, 160 rocznicę śmierci Adama Mickiewicza, 205 rocznicę urodzin Fryderyka Chopina, 155 rocznicę urodzin, Ignacego Jana Paderewskiego, 130 rocznicę urodzin polskiego polityka, prezydenta RP na emigracji i wojewody pomorskiego w latach 1936-39 Władysława Raczkiewicza. Na uwagę zasługuje program poetycki Ireny Jun
z Teatru Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie. Ta wybitna aktorka zaprezentowała monodramy  „Pan Tadeusz” i „Jest źródło”- Cypriana Kamila Norwida. Publiczność wysłuchała też koncertu chopinowskiego w wykonaniu dra hab. Piotra Kępińskiego prof. Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, który wystąpił z recitalem w Pałacu w Lubostroniu.

            XXXV Tydzień Kultury Chrześcijańskiej (2016 rok) jako motto przyjął słowa: „Naród, który ma ambicje skierowane ku przyszłości, musi mieć głębokie i mocne fundamenty” /Stefan kard. Wyszyński Jasna Góra, 12 maja 1969/. Chrzest i erygowanie niezależnego biskupstwa zrównały Polskę z chrześcijańskimi krajami Europy i związały z zachodnim kręgiem kultury chrześcijańskiej. Rok 2016 – oprócz 1050. Rocznicy chrztu Polski, został ogłoszony Rokiem Henryka Sienkiewicza /100. rocznica jego śmierci/ i Rokiem Feliksa Nowowiejskiego. Obchodzono również 225. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, która była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.). Na seminarium naukowym „Tak zaczęła się Polska” w Kujawsko-Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim  gościli wybitni naukowcy: – prof. zw. dr hab. Bogumiła J. Rouba (UMK) /„Chrzest Polski, jako moment włączenia Polski do kultury i sztuki europejskiej” z pokazem multimedialnym/, dr Teresa Łękawa-Wysłouch,  prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk /„Duchowe i kulturowe konsekwencje Chrztu Polski w myśleniu JP II o Ojczyźnie”/, prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski /„O praktyce udzielania sakramentu chrztu w  średniowieczu – na przykładzie chrystianizacji Prusów”/. W Studiu TVP3 Bydgoszcz w programie „KLUB KULTURA”  odbyła się rozmowa gośćmi  i organizatorami  XXXV Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej nt. „Wpływ  kultury chrześcijańskiej na dzieje narodu ze szczególnym uwzględnieniem duchowych i kulturowych konsekwencji   Chrztu Polski”.

Ważnym wydarzeniem tego Tygodnia Kultury był zorganinzowany po raz pierwszy benefis  ks. abpa prof. dra hab.  Henryka Józefa Muszyńskiego. Spotkanie zatytułowane „W cieniu dobrego drzewa” miało miejsce w Filharmonii Pomorskiej im. I. J. Paderewskiego. Wydarzenie, na które przybyło wielu znakomitych gości, w tym Naczelny Rabin Polski Michael Szudrich  poprowadziła Urszula Guźlecka. Benefis inaugurujący XXXV Tydzień Kultury Chrześcijańskiej był okazją  do poznania myśli, opinii i dokonań abpa Henryka Józefa Muszyńskiego w związku ze zbliżającym się srebrnym jubileuszem mianowania  Księdza Arcybiskupa metropolitą gnieźnieńskim.
            Sejm ustanowił rok 2017 rokiem św. brata Alberta, Adama Chmielowskiego –  w 130. rocznicę przywdziania habitu. Jego wielki talent oraz poświęcenie dla drugiego człowieka przyczyniły się do utrwalenia wśród Polaków najważniejszych postaw społecznych oraz dały im nadzieję na niepodległość i sprawiedliwość społeczną na kolejne dziesięciolecia. Słowa św. brata Alberta „wszystkim dawać siebie, być dobrym jak chleb” przyjęto jako motto XXXVI  Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy w roku 2017. Ważnym wydarzeniem Tygodnia były warsztaty dla wolontariatu młodzieżowego „Na tropach własnego serca” poprowadzone przez Polską Fundację Zabezpieczenia Społecznego „ETOS”. Seminarium „Bezdomność – diagnoza   i ścieżki wyjścia” na  Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego z udziałem ludzi nauki, instytucji, ss. Albertynek, stowarzyszeń i wolontariuszy zaowocowało kontynuowaniem współpracy uczestników seminarium w posługiwaniu bezdomnym. Moderatorem seminariów była  dr Grażyna Szabelska. Podczas Tygodnia zaakcentowano też setną rocznicę objawień Matki Boskiej w Fatimie. Domowy Kościół i Diakonia Społeczna Ruchu Światło, Zespół Szkół Katolickich Pomnik Jana Pawła II podjęły się organizacji „I Bydgoskiego  Balu Niepodległości” – przy dobrej muzyce, wspólnie śpiewając pieśni patriotyczne świętowano  rocznicę odrodzenia w 1918 roku wolnej Polski. Ta inicjatywa jest kontynuowana w kolejnych latach.

          XXXVII Tydzień Kultury Chrześcijańskiej (2018 rok) obchodzony był w szczególnym czasie – 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości. Jako motto Tygodnia przyjęto słowa Prymasa Tysiąclecia „Mamy jedną Ojczyznę i jej winni jesteśmy służbę, ofiarę”. Podczas trzydniowego seminarium „Polskie drogi do niepodległości”, na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego  i w Kujawsko-Pomorskiej  Szkole Wyższej  oraz na pozostałych spotkaniach ukazano ojców niepodległości Polski, warunki polityczne i historyczne, które miały wpływ na jej odzyskanie. Podczas trzydniowego seminarium zostały wygłoszone następujące wykłady: „Obecność struktur kościelnych w Polsce, a rozwój polskiego patriotyzmu” /prof. dr hab. Grzegorz  Kucharczyk  PAN w Poznaniu/, „W kręgu wielkich idei i postaci zasłużonych dla odzyskania niepodległości Polski w 1918 roku” /prof. dr hab. Zdzisław Biegański UKW/, „Zapomniani ojcowie niepodległości” abp. kardynał  Aleksander Kakowski, abp. kardynał Stefan Sapiecha, abp. kardynał Edmund Dalbor” /dr hab. Janusz Kutta prof. KPSW/, „Ojczyzna w nauczaniu  Stefana kard. Wyszyńskiego – Prymasa Tysiąclecia” /ks. dr Mariusz Kuciński prof. KPSW/. W programie Tygodnia znalazło się też spotkanie z Urszulą Guźlecką – autorką filmu „Prezydent”, opowiadającym o bydgoskim okresie życia i działalności ostatniego prezydenta przedwojennej Bydgoszczy Leona Barciszewskiego. Historia Polski znalazła też odzwierciedlenie w wykładach „Rzesza Niemiecka, a sprawa niepodległości Polski w okresie I Wojny Św.” /prof. dr hab. Albert Kotowski UKW/;  „Bydgoscy Niemcy wobec powrotu Miasta do Polski” /dr hab. Marek Romaniuk Archiwum Państwowe w Bydgoszczy/, „Rola duchowieństwa w pielęgnowaniu polskości w Bydgoszczy i Wielkopolsce” /dr Marek Chamot prof. WSG/. „Kto Ty jesteś? Polak mały!”. Rozważania dr Katarzyny Stefanowicz – Zawiszewskiej KPSW o wychowaniu patriotycznym
w edukacji przedszkolnej”, „Wychowanie patriotyczne w rodzinie, w szkole i w przestrzeni publicznej” /dr Grażyna Szabelska/. Z dużym zainteresowaniem przyjęto spektakl laserowy pt. ”Historia Niepodległej Polski w 100-lecie niepodległości” (w 3 kościołach oraz kinoteatrze Adria dla młodzieży). Młodzież szkół ponad gimnazjalnych województwa kujawsko-pomorskiego została zaproszona do udziału w konkursie  małych form teatralnych  pn. „Niepodległa – w 100-lecie Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”.

 

          XXXVIII Tydzień Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy obchodzony w 2019 roku jako swoje motto wiodące przyjął  słowa św. Jana Pawła II  „Wolność stale trzeba zdobywać, nie można jej tylko posiadać.  Przychodzi jako dar, utrzymuje się poprzez zmaganie”,  zawarte w poemacie  „Myśląc Ojczyzna”.  Wpisują się one mocno w zmagania Polaków dla  odzyskania niepodległości, ale są również zadaniem dla obecnego pokolenia. Bydgoszcz i Toruń, te ważne miasta naszego regionu uzyskały wolność w styczniu 1920 roku.  Program  Tygodnia w sposób szczególny zakcentował te wydarzenia podczas I części  seminarium „Rzeczpospolita Niepodległa – odzyskiwanie, scalanie, budowanie”. Podczas tego seminarium ukazano heroizm pierwszego pokolenia Polaków odrodzonej Polski.  Zwieńczeniem seminarium były wykłady  „Rodzina – przyszłością  i nadzieją świata” ks. abpa prof. Henryka Muszyńskiego oraz wykład   prof.   Grzegorza  Kucharczyka (PAN) „Dojrzewanie do niepodległości – uwarunkowania społeczne i kulturalne”. 200. rocznica urodzin Stanisława Moniuszki, organisty, kompozytora i wielkiego patrioty, została uczczona koncertami i prelekcjami w Bydgoszczy  i w Lubostroniu . Jego dzieła muzyczne podtrzymywały ducha  narodu polskiego. Dwusetną rocznicę urodzin kompozytora (5 V 1819 r.) uczcił Sejm RP,  ogłaszając rok 2019 Rokiem Stanisława Moniuszki. XXXVIII TKCH uczciliśmy  koncertami  utworów Stanisława  Moniuszki już  28 października w Filharmonii Pomorskiej  i 29 października w Domu Polskim. W Tygodniu tym, w przededniu 100. rocznicy urodzin  św. Jana Pawła II (18 maja 1920 r.) oraz największego z Polaków uczczono spotkaniami, ukazującymi Jego nauczanie i wielkość. Pośród wielu innych pozycji programu Tygodnia, dużą uwagą poświęcono  młodzieży. m. in.   w dniu 14 listopada odbyły się spotkania młodzieży z ks. prof. Tadeuszem Guzem, z ks. prof. Pawłem Bortkiewiczem) oraz z redaktorem  Janem Pospieszalskim – podczas których młodzież mogła podjąć dialog i zadawać pytania naszym gościom. W studiu Telewizji Bydgoskiej transmitowana na żywo w  dniu 14 listopada odbyła sie rozmowa nt. „Wolność a tolerancja”, którą prowadził  redaktor Jan Pospieszalski z udziałem ks. prof. dr hab. Tadeusza Guza i   ks. prof. dr hab.  Pawła Bortkiewicza.   

          Jak juz nadmieniłem we wstępie, opracowanie niniejsze przedstawia tylko zarys minionych Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. Nie zawiera wszystkich wydarzeń i podjętych działań. Warto podkreślić, że stałymi pozycjami kolejnych Tygodni są „Szkoły Modlitwy” prowadzone w kaplicy ss. Klarysek przy ul. Gdańskiej i obecnie u Ojców Kapucynów. Od szeregu lat Bractwo Więzienne organizuje dla więźniów w kolejnych Tygodniach spotkania z zakładach karnych, Areszcie Śledczym oraz w zakładzie dla bezdomnych. Z inicjatywy Stowarzyszenia Pomocy Chorym oraz Marka Gralika od kilku lat  w Centrum Onkologii program Tygodnia Kultury jest realizowany dla chorych w szpitalach i w Centrum Onkologii. Wieloletnimi partnerami Archikonfraterni Literackiej w przygotowanie obchodów Tygodni Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy są Bractwo Więzienne, Pałac Młodzieży w Bydgoszczy, Klub Inteligencji Katolickiej.

          Realizacja obchodów Tygodni Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy nie byłaby możliwa, gdyby nie wsparcie finansowe i życzliwość patronów Tygodni – Prezydenta Bydgoszczy, Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego a także znacząca pomoc finansowa naszych darczyńców. Statystyka Tygodni Kultury zawiera między innymi wykaz instytucji i osób zaangażowanych w organizację i realizację Tygodni.